Pęknięcia ścian – czy zawsze są niebezpieczne? Dlaczego trzeba je usuwać?

Choć z całą pewnością każde pęknięcie obecne na ścianie prezentuje się nieatrakcyjnie, to warto również wiedzieć, że zarysowania lub bruzdy mogą być także niebezpieczne. Warto zatem dowiedzieć się, które usterki można uznać jedynie za szpecące defekty, a które powinny wzbudzić nasz niepokój i skłonić do podjęcia działań w kierunku ich oceny oraz sprawnej likwidacji. Pamiętajmy, iż nawet drobne pęknięcia mogą w niektórych przypadkach sygnalizować przeciążenia lub nierównomierne osiadanie fundamentów. Regularna kontrola stanu ścian pozwoli więc nie tylko zminimalizować ryzyko poważniejszych awarii, ale także przedłużyć trwałość całej konstrukcji.

Dlaczego ściany pękają?

Przyczyn pękania ścian jest wiele. Do najczęstszych, zwłaszcza w przypadku nowych budynków, należy osiadanie obiektu, będące procesem naturalnym. Jeśli jednak powoduje powstawanie szerokich i głębokich pęknięć, najczęściej świadczy o nierównomierności, co oczywiście może stanowić poważny problem. Osiadanie budynku dotyczy nie tylko obiektów w pierwszych latach użytkowania. Niekiedy pęknięcia bądź rysy powstałe za jego przyczyną pojawiają się nawet w starych domach. Dzieje się tak zwykle wówczas, kiedy następują zmiany w podłożu znajdującym się pod domem (np. głębokie wykopy w sąsiedztwie, nowe warunki hydrologiczne) albo w jego bezpośrednim sąsiedztwie (rozbiórka starego budynku, posadowienie nowego itp.).

Innymi czynnikami, które mogą powodować pęknięcia na ścianach budynków, są:

• nagłe szoki mechaniczne, takie jak uderzenia czy trzęsienia ziemi;
• infiltracja wody do ścian lub wnętrza budynku, np. na skutek uszkodzeń elewacji lub izolacji fundamentów,
• zastosowanie kiepskiej jakości materiałów lub niedbałe wykonanie prac budowlanych;
• przeprowadzanie w pobliżu budynku prac budowlanych mogących spowodować ugięcie gruntu lub wibracje będące bezpośrednią bądź pośrednią przyczyną powstawania pęknięć i rys na ścianach;
• powodzie.

Kiedy pęknięcia ścian są niebezpieczne?

Mniejsze rysy, tzw. pajęczynki, o ile nie stanowią poważnego uszkodzenia, wciąż pozostają nieestetyczne i powinny zostać naprawione. Szczeliny o wąskiej szerokości, płytkie, mogą pojawiać się w różnych miejscach, takich jak ścianki działowe, styki ścian lub ścian oraz sufitów, nad oknami czy drzwiami, czyli wszędzie tam, gdzie ściany są bardziej obciążone.

Charakterystyczne pęknięcia możemy również zaobserwować w miejscach, gdzie łączą się płyty kartonowo-gipsowe – choć również mogą być spowodowane osiadaniem budynku, to jednak dość często ich przyczyną okazują się błędy w sztuce budowlanej, m.in. brak dylatacji między płytami czy nieprawidłowo przeprowadzone spoinowanie.

Rysy bądź pęknięcia o większej głębokości i/lub szerokości (powyżej 2 mm), zwłaszcza te biegnące pionowo przez całą wysokość pomieszczenia lub tworzące „schodki”, mogą być poważnym problemem, szczególnie w przypadku starszych budynków. Takie uszkodzenia często wskazują na „rozchodzenie się” konstrukcji stanowiąc zagrożenie jej stabilności. Należy koniecznie zgłosić je administracji budynku oraz obserwować, a w przypadku powiększenia, nawet nieznacznego, zlecić przeprowadzenie ekspertyzy stanu technicznego i niezbędnych napraw.

Równie niebezpieczne co głębokie rysy w ścianach mogą być te występujące na suficie, zwłaszcza biegnące w poprzek belek. Często wskazują bowiem na przeciążenie i ugięcie stropu. Z kolei pęknięcia zlokalizowane w sąsiedztwie ścian, mogą świadczyć o zbyt dużych obciążeniach w strefie podporowej prowadząc do poważnych uszkodzeń konstrukcji budynku.

Jak naprawić pęknięcia ścian samodzielnie?

Wiemy już, iż nie wszystkie pęknięcia wymagają profesjonalnych napraw. Drobne pajączki czy wąskie szczeliny powierzchniowe można z powodzeniem zlikwidować samodzielnie. Jak to zrobić? Wystarczy kilka prostych kroków:

1. Oczyść szczelinę z brudu, pyłu i kurzu za pomocą odkurzacza. Oczyść ścianę wokół szczeliny.
2. Użyj odpowiedniej masy szpachlowej do wypełnienia szczeliny. Możesz przygotować ją samodzielnie z suchej zaprawy albo użyć gotowego produktu. W przypadku indywidualnych napraw najczęściej korzystniejsze okazuje się to drugie rozwiązanie – gotowa masa ma idealną gęstość i lepkość, a nie jest na tyle droga, żeby różnicę w cenie odczuć przy remoncie jednego mieszkania bądź domu.
3. Po wyschnięciu wypełnionych rys ścianę należy wyszlifować przy użyciu papieru ściernego o gradacji 100 – 150.
4. Ostatni etap to pomalowanie naprawionej powierzchni – oczywiście dla dobrego efektu wizualnego należy pomalować całą ścianę.

Do naprawy większych pęknięć w ścianach można zastosować zaprawę klejącą, którą trzeba wcisnąć w szczelinę, uprzednio zwilżoną wodą. Żeby wzmocnić połączenie, warto w zaprawę wtopić taśmę naprawczą lub siateczkę z włókna szklanego. Alternatywną metodą usuwania rys jest użycie akrylu szpachlowego, który po nałożeniu wyrównujemy szpachelką lub metalową pacą.

Kiedy zwrócić się po fachową pomoc?

W przypadku wyjątkowo głębokich i/lub szerokich rys czy pęknięć, przed przystąpieniem do ich likwidacji, zawsze należy poddać je ocenie ekspertów. Zwłaszcza te poszerzające się rysy na ogół stanowią konsekwencję, a także oznakę poważniejszych problemów. Żeby zapobiec nie tylko dalszej destrukcji budynku, ale wręcz katastrofie budowlanej w przypadku skrajnych zaniedbań, konieczne staje się ustalenie przyczyny powstania i pogłębiania się szczelin w ścianach bądź podłogach.

Profesjonaliści, którzy na co dzień zajmują się tego rodzaju problemami, ocenią zagrożenie, ustalą przyczynę oraz dobiorą odpowiedni sposób naprawy. Przy szerokich „rozejściach” ścian stosuje się na przykład tzw. szycie muru, czyli spajanie go za pomocą metalowych klamer. Niektóre pęknięcia wymagają podniesienia oraz wypoziomowania fundamentów. Po wypoziomowaniu budynków głębokie szczeliny w ścianach zwykle znikają samoistnie – pozostają po nich jedynie pęknięcia włoskowate, które można naprawić za pomocą szpachli i malowania.

Niekiedy szczeliny w ścianach powstają wskutek osłabienia podłoża i/lub działania wody – w tych przypadkach wymagane jest usunięcie przyczyny problemu, np. stabilizacja podłoża czy osuszenie fundamentów, co może wiązać się z ich częściowym odkryciem albo zastosowaniem metody iniekcji. Zastosowanie ww. metod iniekcyjnych pozwala na wzmocnienie osłabionego podłoża, a także wypełnienie mikropęknięć minimalizując ryzyko dalszego rozwoju szczelin.

Niezależnie od mechanizmu powstawania głębokich i/lub szerokich szczelin w ścianach bądź posadzkach, proces eliminacji ich przyczyn zazwyczaj wymaga specjalistycznej wiedzy inżynieryjnej – warto zatem skonsultować się z doświadczonymi specjalistami, którzy dobiorą odpowiednie metody naprawcze zapewniające trwałość każdej konstrukcji.