Osiadanie budynku jest procesem w pełni naturalnym i towarzyszy każdej budowie. Żeby nie skutkowało problemami, musi być jednak w odpowiedni sposób zaplanowane już na etapie projektu. Typowe skutki osiadania obiektu, czyli rysy i pęknięcia, usuwa się, stosując różne metody – od iniekcji wykonywanych przez profesjonalne firmy poprzez fachowe zastosowanie uszczelniaczy aż po użycie szpachli przy przeprowadzaniu zwykłych prac remontowych w przypadku nieznacznych uszkodzeń.
Czym jest osiadanie budynku?
Osiadanie budynku polega na stopniowym zapadaniu się obiektu w gruncie, co wynika z obniżenia poziomu podłoża pod budynkiem spowodowanego jego ciężarem. Konstruktorzy nazywają to zjawisko stopniowym obniżaniem pierwotnej rzędnej terenu pod budynkiem. Jest ono w pełni naturalne i zachodzi w przypadku każdej budowy, dlatego prawdopodobną skalę osiadania obiektu określa się już na etapie projektowania, uwzględniając zarówno obciążenie wywierane przez budynek, jak i parametry podłoża.
Jak długo osiada budynek?
Intensywność osiadania budynku jest największa w początkowych latach jego eksploatacji. Inwestorzy często zastanawiają się, jak długo budynek będzie osiadał i po jakim czasie proces ten ustanie. Niestety, nie ma możliwości dokładnego określenia długości procesu, ponieważ zależy on od wielu czynników, takich jak nawodnienie podłoża czy podatność na cykliczne zamrażanie i rozmrażanie.
Osiadanie dotyczy każdego obiektu budowlanego, jeśli jednak proces ten przebiega równomiernie, nie będzie on odczuwalny przez użytkowników. Dlatego właśnie zarówno na etapie projektowania, jak i realizacji budynku należy podjąć odpowiednie działania, żeby ograniczyć ryzyko nierównomiernego osiadania.
Nadmierne i nierównomierne osiadanie budynku
Osiadanie budynku zgodne z założeniami projektowymi nie stanowi problemu i dotyczy każdej budowy. Niepokojące jest natomiast każde nadmierne i nierównomierne osiadanie obiektu. Jak je rozpoznać? Oto kilka charakterystycznych cech świadczących o nieprawidłowościach:
- pojawianie się nagłych zarysowań i pęknięć na przegrodach pionowych wewnętrznych i zewnętrznych oraz posadzkach,
- nierówności w poziomie podłóg,
- trudności w otwieraniu i zamykaniu okien i drzwi (odczucie opadania skrzydeł),
- pojawienie się szczelin pomiędzy ościeżnicami a brzegami okien i drzwi,
- wrażenie jednostronnego przechylenia budynku,
- problemy z odpływem wody w zlewach, umywalkach i wannach,
- uszkodzenia lub awarie instalacji kanalizacyjnej,
- spękania lub przechylenia przewodów kominowych.
Nierównomiernego, a także nadmiernego osiadania budynku nie można ignorować, ponieważ zjawisko to może prowadzić do poważnych uszkodzeń obiektu, a nawet zagrożenia bezpieczeństwa mieszkańców lub użytkowników. Poza mniej dokuczliwymi usterkami, jak trudności w otwieraniu i zamykaniu okien, w niektórych przypadkach konsekwencje nieprawidłowego osiadania budynku mogą być bardzo poważne. Szkody wymagają niekiedy kosztownych remontów, a w skrajnych przypadkach nawet rozbiórki obiektu.
Jak ograniczyć nierównomierne osiadanie budynku?
Dla uniknięcia problemów związanych z nierównomiernym osiadaniem budynku podczas eksploatacji kluczowe jest przeprowadzenie właściwych kalkulacji już na etapie projektowania. Poza odpowiednim oszacowaniem ciężaru obiektu bardzo ważnym elementem obliczeń jest właściwa ocena parametrów podłoża pod budynkiem. Inaczej zachowują się przepuszczalne gleby piaszczyste, a inaczej gliny lub torfy. Oczywiście nie dość nośne podłoże należy odpowiednio zagęścić. Niekiedy konieczna może okazać się stabilizacja albo wymiana gruntu.
Poza stabilnością istotna jest też obecność cieków wodnych w bezpośrednim sąsiedztwie budowy i ich wpływ na podłoże pod obiektem. W przypadku występowania gruntów o znacznym nawodnieniu lub okresowym podnoszeniu poziomu zwierciadła wód gruntowych należy rozważyć wykonanie odpowiedniego drenażu.
Warto podkreślić, że w niektórych przypadkach na etapie budowy nie da się przewidzieć zmian, zwłaszcza w zakresie wód podziemnych. Niekiedy na zmianę dotychczasowych przepływów cieków może wpłynąć np. zmiana siatki rowów melioracyjnych czy naturalne przemiany w obszarze pobliskich rzek, jezior czy stawów.
Co do zasady jednak przewidywalność przebiegu procesu osiadania budynku jest dla specjalisty dość wysoka. Poza ciężarem i parametrami podłoża ważne jest także określenie odpowiedniej rzędnej posadowienia w celu zminimalizowania możliwości cyklicznego zamarzania i rozmarzania podłoża pod obiektem.
Ma to szczególne znaczenie w przypadku gruntów, które cechują się wysadzinowością. Takie podłoża gwałtownie zwiększają swoją objętość podczas zamarzania, a z kolei podczas rozmarzania wracają do stanu zbliżonego do pierwotnego. Najszybciej ulegają ociepleniu (a zatem również rozmarznięciu i zmianie objętości) od strony południowo-zachodniej, która w naturalny sposób ulega najszybszemu ogrzaniu. Konsekwencją nierównomiernego rozmarzania i znaczącej zmiany w objętości jest nierównomierne przemieszczenie gruntu pod budynkiem, a w efekcie zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia nierównomiernego osiadania.
Osiadanie budynku – pęknięcia i rysy. Jak je naprawiać?
Nie istnieje jeden skuteczny sposób na naprawę rys i pęknięć w przegrodach budowlanych. Wybór metody zależy od wielu czynników i jeśli zaobserwujemy nieprawidłowości związane z osiadaniem budynku, przede wszystkim należy zwrócić się z tym problemem do fachowców.
Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac kluczowe jest ustalenie, czy przeprowadzone naprawy są wystarczające, czy jednak problem sięga tak głęboko, że należy najpierw usunąć przyczynę nierównomiernego osiadania budynku, a dopiero w następnej kolejności przystąpić do niwelowania jego skutków.
Wśród metod napraw rys i pęknięć w ścianach oraz posadzkach do najczęściej stosowanych należą:
- iniekcje, które polegają na wstrzykiwaniu specjalnych preparatów do pęknięć lub celowo przygotowanych otworów w ścianach. Preparaty utwardzają się i wypełniają pęknięcia, zapewniając ścianom i posadzkom odpowiednią wytrzymałość, a także wodoszczelność;
- specjalne kleje, żywice lub inne masy uszczelniające – do usunięcia rys lub pęknięć stosuje się specjalne produkty, które wypełniają ubytki, wzmacniając powierzchnię i nadając jej jednolity wygląd;
- szpachlowanie i malowanie – tą metodą wykonuje się naprawy niewielkich i niegroźnych rys lub pęknięć. Jest to najczęściej etap finalny po wykonaniu uszczelnień innymi metodami.
Ostateczny sposób naprawy zależy od rodzaju uszkodzenia i materiału powierzchni. Dlatego przed rozpoczęciem prac zawsze warto skonsultować się z fachowcami, a w przypadku zaawansowanych problemów zlecić wykonanie uszczelnień profesjonalnej firmie.
